ธรรมเทสนา ชุด โอวาทหลังปาติโมกข์
หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี

๔๒. สำรวมเข้าภายใน
วันที่ ๒๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๒๙

มาอยู่หมู่มากด้วยกันให้พากันสำรวมระวังทุกคนจึงจะสงบ ไปอยู่ที่ไหนก็ตามครั้นถ้าหากว่าเราส่งออกไปข้างนอกแล้ว อยู่คนเดียวก็เป็นบ้าไม่สงบ เหตุนั้นเรามาอยู่ที่นี่ ต้องการทำความสงบทุกๆองค์ ต้องพากันทำความสงบภายในใจด้วย การที่ส่งออกไปนอกไม่รู้ตัว เห็นว่าเป็นของสนุกสนาน เห็นว่าเป็นปัญญา ก็เลยส่งออกไปตามเรื่องราว

ถ้าหากไม่ส่งออกไปนอก มันมีเขตแดนอยู่หรอก เราสำรวมเข้ามาภายในใจแล้วของภายนอกไม่ต้องรู้เรื่อง มันมีเขตแดนอยู่ในนั้นแหละ อย่างว่าเราคิดเรานึก เราไม่คิดไม่นึกส่งไปภายนอก แต่เราคิดนึกอยู่ภายใน เราพิจารณาอยู่ภายใน ส่งภายในด้วยการพิจารณา เห็นเป็นโทษทุกข์ เห็นเป็นของไม่เที่ยง เห็นเป็น อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ในสิ่งสารพัดทั้งปวงหมด มันอยู่ภายใน มันไม่ได้ส่งออกภายนอก แต่ถึงกระนั้นก็ดี จะเรียกว่าส่งภายในแท้ยังไม่ได้ ต้องจิตใจให้มันเป็นจริงๆ มันจึงเรียกว่าไม่ส่งภายนอก หากเห็นคิดนึกส่งส่ายพิจารณาเป็นอาการ เป็นทุกข์ เป็นอนิจจัง อนัตตา แต่ว่ามันเป็นเรื่องแอบอ้างว่า ภายในมันก็ยังเป็นการส่งภายนอกอยู่ มันส่งภายนอกจริงๆ

ถ้าไม่ส่งภายนอกจริงๆแล้ว จิตมันจะตั้งมั่นในสิ่งเดียว เราพิจารณาอะไร อย่างพิจารณาทุกข์ก็ดี พิจารณา อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา พิจารณาสภาวธรรมเป็นของไม่เที่ยงก็ดี ตั้งมั่นเฉพาะอันเดียว อันนั้นเป็นของภายในแท้ทีเดียว ถ้ามันส่งออกไปภายนอก เห็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แต่ว่ามันไปเทียบไปเคียงของภายนอกโน่น มันส่งออกไปหาคนอื่น ส่งไปหาสิ่งอื่นโน่น อันนั้นมันยังเป็นของภายนอกอยู่

เหตุนั้น ถ้าหากว่าเราเข้ามาอยู่ในหมู่ในคณะแล้ว จงให้พากันตั้งใจพิจารณา อย่าให้ส่งออกภายนอก จึงจะวิเวก จึงจะสงบ ถ้าส่งภายนอกแล้ว ไม่สงบเลย ไปอยู่ที่ไหนก็ตาม ถ้าหากว่าส่งออกไปภายนอก ไม่สงบทั้งนั้นแหละ ไปเที่ยวว่อนไปทั่วบ้านทั่วเมือง เที่ยวไปเถิด หาที่ไหนมันก็ไม่สงบ ไม่สุขสักที เพราะจิตไม่สงบ เพราะจิตไม่พิจารณาเฉพาะภายในจึงไม่ได้ความสงบ มันวิเวกอยู่ที่ใจของเรา ครั้นถ้าหากว่าใจมันไม่ส่งออกภายนอก มันอยู่คนเดียว ถึงอยู่กับหมู่ก็เหมือนอยู่คนเดียว ไปอยู่ป่าก็อยู่คนเดียว มันยิ่งวิเวกใหญ่

เพราะฉะนั้นทุกๆคน พากันปรารภความเพียร จงพากันอย่าส่งภายนอกให้เสียเวล่ำเวลา เรามาปฏิบัติวันหนึ่งคืนหนึ่งหมดไปหมดไป อย่าให้มันเสียเวลา อายุพรรษามากเข้าทุกทีๆ นานหนักเข้าก็เลยส่งไปแต่ภายนอกนั่นร่ำไป เลยไม่สงบสักที มันเลยเป็นนิสัยของคน เหตุนั้นผู้ปฏิบัติไปนานๆหาความสงบไม่ได้ ก็เลยส่งไปภายนอกเลยเป็นนักพูดนักคุย เลยเป็นนักฟุ้งใหญ่โต มันไม่สมกับเป็นพระเป็นสมณะ ไม่สมกับเป็นพระกัมมัฏฐาน จงทำตนให้เป็นกัมมัฏฐาน จงทำตนให้เป็นพระสงบ

เราเข้ามาอยู่ในหมู่ในคณะแล้ว จงให้พากันตั้งใจพิจารณา อย่าให้ส่งออกภายนอก จึงจะวิเวก จึงจะสงบ

[จบ โอวาทหลังปาติโมกข์ 42. สำรวมเข้าภายใน]